'Δρυμός Ελαιών', δάσος με ελιές σημαίνει το αρχαίο όνομα της Δρυμαλίας, στην κεντρική Νάξο. Η περιοχή της Δρυμαλίας ή Τραγαίας απλώνεται σε μια δασωμένη περιοχή στις παρυφές του όρους Ζας (Ζεύς). Τριγυρισμένη από λόφους και βουνά, μέσα από απαλές πτυχώσεις του ανάγλυφου, η εξαιρετικά σημαντική ιστορικά πλευρά του νησιού παραμένει σχετικά άγνωστη στους επισκέπτες που κατακλύζουν τα παραλιακά, κυρίως, μέρη του.
Εκτάσεις με ελιές και οπωροφόρα δένδρα πρασινίζουν το οροπέδιο, αιφνίδια γόνιμο σε ένα κυκλαδικό νησί.
Η περιοχή της Τραγαίας στη Νάξο κατοικείται πάνω από 6000 χρόνια, σύμφωνα με τα ευρήματα. Περνώντας από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο και τη Φραγκοκρατία, κρατώντας τη θέση του οικονομικού και διοικητικού κέντρου του νησιού, ήταν η καρδιά του τόπου, το πιο πυκνοκατοικημένο του κομμάτι.
Η ζωντάνια της περιοχής από παλαιά, είναι αποτυπωμένη στην πληθώρα των σημαντικών αρχιτεκτονημάτων και εκκλησιών. 140 σημαντικότατες βυζαντινές εκκλησίες υπάρχουν στη Νάξο από τις οποίες οι 80 βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Δρυμαλίας.
Η περιοχή της Τραγαίας είναι ένας βυζαντινός 'μικρός Μυστράς' η σπουδαιότητα του οποίου έχει καταγραφεί επανειλημμένα από τους μελετητές.
Η Νάξος ήταν κέντρο μεταφορών του Αιγαίου και κατείχε κεντρική διοικητική θέση στο Αιγαίο. Η αρχαία πόλη της Νάξου, η Καλλίπολη, είχε υποφέρει τα πάνδεινα από τους πειρατές και είχε εγκαταλειφθεί πολλές φορές.
Τις Αραβικές επιδρομές κατά τις περιόδους 653-652 και 824-961 μ.Χ. διαδέχτηκαν οι πειρατικές επιδρομές από πληθώρα φυλών (Γενουάτες, Τούρκοι, Γάλλοι, Αραγωνίτες, Αλγερινοί, Μαλτέζοι). Όλα αυτά έκαναν τους κατοίκους να αποτραβηχτούν στο εσωτερικό του νησιού όπου τα παρατηρητήρια των Κάστρων προσέφεραν μια σχετική αίσθηση ασφάλειας. Το οροπέδιο της Δρυμαλίας έγινε μια ζωντανή παραγωγική περιοχή και για αιώνες υπήρξε το διοικητικό και οικονομικό κέντρο του νησιού, τουλάχιστον έως την μεταφορά των Δουκών στη Χώρα.
Μια αναλογικά ήρεμη περίοδος στους μέσους βυζαντινούς χρόνους (843-1204 μ.Χ.) δίνει την ευκαιρία στους κατοίκους να οικοδομήσουν ένα μεγάλο αριθμό ναών διασκορπισμένων σε όλη την ευρύτερη περιοχή.
Ο αριθμός αυτός των σημαντικών ναών αλλά και των κατοικιών-πύργων που διασώζονται στην Δρυμαλία πρέπει να συμπληρωθεί νοερά από μεγάλους οικισμούς που έχουν πια χαθεί, την ύπαρξη των οποίων πιστοποιούν τα γραπτά κείμενα της εποχής και τα ευρήματα.
Διάσπαρτα και μοναχικά, χωρίς τα πολυπληθή χωριά και οικισμούς που τα περιτριγύριζαν, τα εκπληκτικά αυτά βυζαντινά μνημεία, βρίσκονται, πολλές φορές δυσθεώρητα, ενιαία με τον πετρότοπο ή τους ελαιώνες που τα περιβάλλουν.
Οι μικροί αυτοί ναοί, με την κλιμάκωση των όγκων στο εξωτερικό και του φωτός στο εσωτερικό, υποβάλλουν την έννοια του απείρου. Συμπυκνωμένοι σε ένα κυβιστικό σχήμα μέσα στο τοπίο, δημιουργούν μια κεντρομόλο στο χώρο με απροσμέτρητη αισθητική αξία. Το όμορφο συμπαγές σχήμα τους ενσωματώνεται τέλεια και αλληλοσυμπληρώνεται με την ήρεμη εξοχή που κυματίζει γύρω τους.
Η βυζαντινή αρχιτεκτονική, γεμάτη πνευματικότητα, βρίσκει εδώ τη χρυσή τομή των αρμονικών αναλογιών με την οπτικοποίηση των βαθιών της εννοιών. Το γεγονός ότι το πάνω μέρος του ναού υπερτερεί αισθητικά σε σχέση με το κάτω, γίνεται αφορμή έξαρσης ύφους, συμβολική αναπαράσταση του ουρανού.
Η οργανικότητα της μορφής τους, η ηθελημένα ελεύθερη ανάπτυξη των γραμμών τους, είναι πια αναπόσπαστα στοιχεία του τοπίου, σημεία αναφοράς, ξεκούραση για το μάτι.
Πέρα όμως από υψηλά αισθητικά επιτεύγματα, οι ναοί της Παναγίας Δροσιανής ή του Αγίου Γεωργίου του Διασορίτη και τα υπόλοιπα στην Τραγαία, είναι και σπάνια αρχιτεκτονικά και βυζαντινά μνημεία.
Η Παναγία η Δροσιανή βρίσκεται ανάμεσα από τα χωριά Μονή και Χαλκί, πολύ κοντά στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Ο κύριος ναός, ένα μακρόστενο ορθογώνιο 19 μέτρων επί 8, είναι παλαιοχριστιανικός του 5ου-6ου αιώνα, ενώ τα πλευρικά μονόχωρα παρεκκλήσια που προσκολλήθηκαν πάνω του, είναι βυζαντινά. Τα παρεκκλήσια αναπτύσσονται υπό γωνία με στρογγυλεμένες κυματιστές μορφές, ελεύθερα στο χώρο.
Η εμφανής λίθινη δομή στα παρεκκλήσια δείχνει σκουρόχρωμη, αλλά από κοντά χίλια λαμπερά χρώματα φαίνονται μέσα στο κονίαμα και ενοποιούνται σε ένα σύνολο. Είναι οι ίδιες πέτρες, κίτρινες, πορτοκαλί και κόκκινες, που βρίσκονται στις παραλίες και στις κοίτες των ποταμών, που κοσμούν αυτό το γλυπτικό αποτέλεσμα. Η Παναγία η Δροσιανή, σαν βουνό ή λόφος, μονολιθική και σχεδόν αιώνια, ανοίγεται στο χώρο με την οργανικότητα ενός κτίσματος φυσικού, που ξεπήδησε από την περιοχή ως προέκταση του βράχου πάνω στον οποίο θεμελιώθηκε.
Η τοιχογραφίες του ναού θεωρούνται, ίσως, οι πιο παλαιές των Βαλκανίων. Στον τρούλλο υπάρχουν δύο εικονογραφικές απεικονίσεις του Χριστού εξαιρετικής σπανιότητας και αξίας, της προεικονοκλαστικής περιόδου. Στις δύο κόγχες, ανατολική και βόρεια, ο Ιησούς Χριστός εικονίζεται νέος και ώριμος σε ηλικία, με γενειάδα ως Παντοκράτορας. Η δύο φύσεις, νέου και πρεσβυτέρου με την αιώνια νεότητα του ένσαρκου λόγου, υπάρχουν και στη Μονή Σινά. Τόσο τη διπλή αυτή απεικόνιση του Χριστού, όσο και τη Θεοτόκο ως Αγία Μαρία τα συναντάμε στα ταραγμένα χρόνια του μονοφυσιτισμού.
Ο όμορφος και καλοσυντηρημένος ναός του Αγίου Γεωργίου του Διασορίτη βρίσκεται μέσα σε έναν ήσυχο ελαιώνα, ελάχιστα λεπτά από τον οικισμό Χαλκί, με πρόσβαση από ένα εμφανέστατο απλό μονοπάτι. Οι τοιχογραφίες του ανάγονται στον 11ο αιώνα και ο ναός είναι συνολικά εικονογραφημένος με 115 τοιχογραφίες.
Λίγο μακρύτερα στην γύρω περιοχή, περνώντας από εγκαταλειμμένους πέτρινους οικισμούς, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την μεγάλη βασιλική του Αγίου Ισίδωρου, ένα επιβλητικό κτίσμα, σφηνωμένο σε μια επικλινή πλαγιά. Οι σχεδόν μοναστηριακές διαστάσεις του είναι μισοκρυμμένες λόγω της θέσης του, είναι φανερό όμως ότι υπήρξε σημαντικός για την περιοχή. Είναι μια παλαιοχριστιανική τρίκλιτη βασιλική του 6ου έως 7ου αιώνα, που ανακατασκευάστηκε αρκετές φορές μεταγενέστερα. Στην πρώτη φάση της κατασκευής του, ενδέχεται να ήταν μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική ελληνιστικού τύπου. Γύρω στον 11ο αιώνα ανακατασκευάστηκε ως θολωτός ναός με πεσσούς.
Το δάπεδο είναι στρωμένο με μεγάλες μαρμαρόπλακες από τα λατομεία της περιοχής. Το δάπεδο, τα μαρμάρινα λείψανα καθώς και τα διάφορα ευρήματα, όπως ένας μαλτέζικος σταυρός, τα θεμέλια, οι πεσσοί και οι άλλες λεπτομέρειες καταδεικνύουν τη σπουδαιότητά του.
Ένας άλλος πολύ ιδιαίτερος ναός βρίσκεται επίσης στην περιοχή του Χαλκίου. Οι Άγιοι Απόστολοι Μετοχίου είναι ένας σταυροειδής με τρούλλο μοναδικός ναός, καθώς φέρει διόροφο κτίσμα, ένα δεύτερο ναΐδιο, το οποίο ήταν μάλλον αφιερωματικό. Η ιδιότυπη αυτή μικροσκοπική μονόχωρη εκκλησία με τις ελάχιστες διαστάσεις βρίσκεται εξωτερικά του ναού και η ανάβαση σε αυτήν γίνεται με μια λίθινη σκάλα. Το αισθητικό αποτέλεσμα αυτής της κλιμακωτής κατασκευής γίνεται ακόμα ωραιότερο με τις προσεγμένες κεραμικές ενθέσεις και την συνομιλία με τον περιβάλλοντα ελαιώνα.
Το κατά τόπους ξεκάθαρο και σηματοδοτημένο με πληθώρα ταμπελών δίκτυο μονοπατιών συνδέει πολλές εκκλησίες γύρω από το Χαλκί, αλλά και τις άλλες περιοχές, κάνοντας την επίσκεψή τους μια όμορφη βόλτα. Το έργο αυτό δεν έχει τελειώσει ακόμα, όμως αποτελεί ήδη σημαντική βοήθεια για τους περιπατητές. Τα μονοπάτια της Νάξου που περνούν από τα μνημεία έχουν πολύ ενδιαφέρον και αναφορές σε αυτά υπάρχουν σε λίγα βιβλία-οδηγούς στα βιβλιοπωλεία του νησιού, σε διάφορες γλώσσες.
Οι ναοί μένουν ανοιχτοί και επισκέψιμοι στο εσωτερικό τους μέχρι τις 2 το μεσημέρι. Μετά, είναι προσβάσιμοι μόνο εξωτερικά. Ο ήλιος πολύ νωρίς το πρωΐ αναδεικνύει υπέροχα την τοιχοποιΐα τους και την κατασκευή τους αλλά το ίδιο κάνει και το απογευματινό φως με τις πλάγιες ακτίνες. Και ο επισκέπτης μένει να αναρωτιέται σε ποιά χρονική στιγμή του τόπου μας χάθηκε αυτή η εξαιρετικά υψηλή αισθητικά αρχιτεκτονική αντίληψη που έμοιαζε να σέβεται τόσο το τοπίο όσο και να το συμπληρώνει, κοσμώντας το..
πηγή: ana-mpa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου