Χαλκίδου Μαρία
Για να γίνεται πιο εύκολη η μελέτη της διαχρονικής εξέλιξης του τουρισμού οι σύγχρονοι ερευνητές την διακρίνουν σε τρεις σημαντικές περιόδους.
Η πρώτη περίοδος έχει ασαφές χρονικό σημείο έναρξης, με πιθανότερο το μέσο της τρίτης χιλιετίας π.Χ. μέχρι την εποχή της γενίκευσης της χρήσης της ατμομηχανής στο σιδηρόδρομο, δηλαδή το 1840 μ.Χ. Η δεύτερη περίοδος διαρκεί περίπου εκατό χρόνια μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ η τρίτη φτάνει μέχρι την σημερινή εποχή. 1) Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
3000 π.Χ. – 1840 μ.Χ.
Α. ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Η πρώτη περίοδος της διαχρονικής εξέλιξης του τουρισμού φαίνεται να χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας και να διαρκεί πάρα πολλούς αιώνες, μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα μ.Χ. και πιο συγκεκριμένα το 1840 μ.Χ.
Οι πρώτες μετακινήσεις ξεκίνησαν περίπου την 4η χιλιετηρίδα π.Χ. όταν οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι άρχισαν τα λεγόμενα ‘’Ιερά Ταξίδια’’. Εκείνοι παρατηρείται πως ήταν οι πρώτοι που αξιοποίησαν και τους υδάτινους δρόμους πραγματοποιώντας ταξίδια στον Νείλο, τον Ευφράτη, τον Τίγρη ή κοντά στις ακτές όπου η ναυσιπλοΐα είναι πιο σίγουρη και πιο εύκολη.
Τα ξύλινα πλοία εμφανίστηκαν μετά το 2.700 – 2.500 π.Χ. και για την κατασκευή τους ήταν υπεύθυνοι οι κάτοικοι της Σιδώνας, της Βίβλου και της Τύρ, οι οποίοι ήταν πρόγονοι των Φοινίκων που θα κυριαρχούσαν στο μέλλον στις θαλάσσιες μεταφορές και στο εμπόριο. Ταξίδια στην στεριά την εποχή εκείνη μπορούσαν να γίνουν με κιβωτιόσχημες άμαξες που σέρνονται από γαϊδούρια ή βόδια ενώ το άλογο χρησιμοποιήθηκε σαν υποζύγιο μετά το 2.300 π.Χ. Ένα ακόμη μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον την εποχή εκείνη είναι η Αραβική καμήλα.
Επίσης, στην Μεσοποταμία, σε ένα από τα πιο αναπτυγμένα κέντρα πολιτισμού της εποχής, παρατηρείται να γεννιούνται δυο εφευρέσεις οι οποίες θα βοηθήσουν και θα προάγουν κατά πολύ τις μετακινήσεις : ο τροχός και το καραβόπανο. Η ανακάλυψη λοιπόν του τροχού γύρω στο 2.300 π.Χ. και μάλιστα του άρματος που το έσερναν άλογα, σηματοδοτούσε μια καινούργια αρχή στις μετακινήσεις και στις μεταφορές αφού άρχισε να γίνεται απαραίτητη η κατασκευή δρόμων και οδικών δικτύων, ενώ ο περίφημος ‘’Κώδικας του Χαμουραμπί’’ φέρεται να προστατεύει τους ταξιδιώτες στους δρόμους.
Β. ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ
Τον 5ο αιώνα π.Χ. το κέντρο της ιστορίας μετακινείται από την Ανατολή στην Δύση περνώντας φυσικά από την Ελλάδα και την Ρώμη.
Οι δρόμοι των ταξιδιών μεγαλώνουν όλο και περισσότερο ενώ η νέα γλώσσα – η ελληνική – που επικρατεί σε ολόκληρη την Μεσόγειο ελαχιστοποιεί το πρόβλημα της επικοινωνίας στα ταξίδια. Παράλληλα, οι θαλάσσιες διαδρομές γίνονται ασφαλέστερες μιας και το ναυτικό των Ρωμαίων περιστέλλει την μάστιγα της πειρατείας. Οι αποστολικές διαδρομές με σκοπό την διδασκαλία και την εξάπλωση της χριστιανικής θρησκείας δημιουργούν μια άλλη πτυχή των μέχρι τότε γνωστών λόγων για τις μετακινήσεις των ανθρώπων.
Αυτό όμως που δίνει μεγάλη ώθηση στα ταξίδια κατά την διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων είναι το τεράστιο οδικό δίκτυο που αναπτύχθηκε κυρίως για να ενώσει και οδικά τη Ρώμη με τις περιοχές που ήλεγχε. Σπουδαίοι δρόμοι όπως η ‘’Via Appia’’, η ‘’Regina Viaroum’’, η ‘’Via Flaminia’’, η ‘’Via Aurelia’’ καθώς και έργα όπως σήραγγες, κοπή βράχων σε δύσβατα σημεία, λιθόστρωση με σύστημα αποστράγγισης των νερών και γέφυρες έκαναν την οδική μεταφορά ανθρώπων και πραγμάτων ευκολότερη. Εξ’ ου και το ρητό «Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη» το οποίο περιέγραφε την πραγματικότητα εκείνης της εποχής.
Τα πανδοχεία κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων ήταν διασπαρμένα σε όλη τη σφαίρα επιρροής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τα πανδοχεία αυτά ήτανε τα ‘’motels’’ της εποχής, δεδομένου ότι εκτός από το κατάλυμα και την τροφή που προσέφεραν στους μετακινούμενους παρείχαν και κάθε δυνατή υπηρεσία που αφορούσε στα υποζύγια ή τα τροχοφόρα. Ακόμη στα πανδοχεία η θέρμανση είναι κάτι το συνηθισμένο αφού εκτός από τα τζάκια και τα μαγκάλια υπήρχαν αγωγοί που μετέφεραν ζεστό αέρα από το δάπεδο.
Τα εστιατόρια της εποχής, τα καπηλεία, διέπονται κατά καιρούς από νόμους και αυτοκρατορικά διατάγματα αγορανομικού χαρακτήρα. Η ποιότητα, τα είδη των εδεσμάτων που παρέχονται, οι τιμές τους, και η νόθευση του κρασιού με νερό σε συγκεκριμένη αναλογία ελέγχονται από κρατικούς υπαλλήλους. Για τα καπηλεία οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τη δική τους λατινική ονομασία «taberna».
Γ. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Οι μετακινήσεις κατά την ρωμαϊκή εποχή είναι πολλές. Ταξίδια με σκοπό την αναζήτηση γνώσης σε σχολές, διακεκριμένους δασκάλους και βιβλιοθήκες είναι αρκετά διαδεδομένα. Εξακολουθούν φυσικά να γίνονται ταξίδια για σκοπούς θρησκευτικούς και αθλητικούς. Συχνές ακόμα είναι και οι επισκέψεις με σκοπό τη γνωριμία τόπων και ανθρώπων.
Τα επτά θαύματα του κόσμου που υπήρχαν ήδη από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ήταν ένα πρώτο είδος τουριστικού προϊόντος. Αυτά ήταν:
ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ (2.800 π.Χ.)
ΟΙ ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ (6ος αιώνας π.Χ.)
ΤΟ ΧΡΥΣΕΛΕΦΑΝΤΙΝΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ (430 π.Χ.)
Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΣΟ (4ος αιώνας π.Χ.)
ΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ (4ος αιώνας π.Χ.)
Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ
Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ (203 π.Χ.)
Βέβαια υπάρχουν και άλλα μνημειώδη έργα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν σαν θαύματα και προσελκύουν επίσης μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Αυτά είναι4:
ΤΟ ΚΟΛΟΣΣΑΙΟ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ. Στην πραγματικότητα ονομάζονταν ‘’Αμφιθέατρο του Φλάβιου’’ αλλά λόγω του κολοσσιαίου αγάλματος του Νέρωνα το οποίο δέσποζε την είσοδο παρέμεινε γνωστό με την ονομασία Κολοσσαίο.
Η ΕΠΑΥΛΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥ στο Κάπρι της Ιταλίας.
ΤΟ ΚΑΠΙΤΩΛΙΟ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ
Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΤΙΒΕΡΙΟΥ στο Κάπρι της Ιταλίας
ΤΟ ΣΙΝΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ στην Κίνα
ΤΟ EL JEM στην Τυνησία το οποίο είναι μικρογραφία του Κολοσσαίου της Ρώμης.
Εκτός από την Ρώμη σαν κέντρο Χριστιανοσύνης τώρα υπάρχει και ο Άγιος Jacques de Compostelle στην Ισπανία που ελκύει πλήθη πιστών. Έτσι εμφανίζονται η Ισπανία και η Πορτογαλία σαν νέοι προορισμοί. Ενώ όμως από τη μια Μοναχοί και Στυλίτες του Χριστιανισμού προσπαθούν να μεταδώσουν τη νέα θρησκεία, από την άλλη μια άλλη μεγάλη δύναμη ο Μωαμεθανισμός οδηγεί πιστούς για ιερό προσκύνημα στη Μέκκα.
Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι ότι η γενίκευση της χρήσης της πυξίδας τον 15ο αιώνα μ.Χ. σε συνδυασμό με την ικανότητα των ποντοπόρων εξερευνητών διευρύνουν τα όρια του γνωστού τότε κόσμου. Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανοίγει το δρόμο για το Νέο Κόσμο και την ανακάλυψη της Αμερικανικής Ηπείρου το 1492 μ.Χ., ο Βάσκο Ντε Γκάμα άνοιξε το δρόμο για τις Ινδίες και το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας ενώ ο Μαγγελάνος πραγματοποίησε τον πρώτο περίπλου της γης.
Σε αυτόν τον αιώνα των ανακαλύψεων παρουσιάζεται και ο πρόγονος των σημερινών μουσείων. Ο Πάπας Σίξτος IV ιδρύει στη Ρώμη το πρώτο πραγματικό Μουσείο Ιστορίας. Από το 1471 μ.Χ. στις αίθουσες των ανακτόρων συντήρησης τέχνης στο Καπιτώλιο εκτίθενται αγάλματα αρχαίας και εκκλησιαστικής τέχνης και παρουσιάζεται μια γλώσσα που ενώνει τις τέχνες, τη λογοτεχνία, την εκκλησία, την πολιτική: τα λατινικά.
Δ. Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Οι τελευταίοι αιώνες της πρώτης περιόδου εξέλιξης του τουρισμού συμπίπτουν με την γέννηση του σύγχρονου τουρισμού. Ο 17ος αιώνας μάλιστα θεωρείται η αρχή του Κλασσικού ή του ‘’Αριστοκρατικού’’ τουρισμού. Έτσι λοιπόν πρωτοπαρουσιάζεται στο Oxford Dictionary ο όρος ‘’Tour’’ και ‘’Circuit’’.5 Παρόλα αυτά όμως, στα ταξίδια, οι όροι υγιεινής ήταν ακόμα άθλιοι στους τουριστικούς χώρους. Για παράδειγμα 4000 άτομα πέθαιναν κάθε χρόνο κυρίως στην Ρώμη από μαλάρια και πανώλη κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Τότε παρουσιάστηκε και το ρητό ‘’ευτυχισμένος είναι αυτός που δεν έφυγε ποτέ από τα πάτρια εδάφη’’. Το 1631 μ.Χ. παρουσιάζεται ο πρώτος Γαλλικός οδηγός από τον Abraham Gelnitz ενώ το 1673 μ.Χ. εκδίδεται στο Παρίσι το βιβλίο ‘’Ταξίδι στην Γαλλία και ανέσεις για τους ξένους και τους Γάλλους’’. Ο όρος ‘’Τουρίστας’’ χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από τον Simond στο βιβλίο του ‘’ Ταξίδι ενός Γάλλου στην Αγγλία’’.6
Ο τουρισμός κατά την εποχή εκείνη θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ήταν ένα φαινόμενο που άνηκε στην υψηλή κοινωνική ομάδα την λεγόμενη ‘’Elite’’, τους αριστοκράτες δηλαδή οι οποίοι ήταν καλλιεργημένοι και η μόνη τους απασχόληση ήταν ο ελεύθερος χρόνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου