ΣΥΜΗ: ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΦΩΤΟΣ ΣΕ ΓΚΡΙΖΟ ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΟ

Στο νοτιοανατολικό Αιγαίο κοντά στη Ρόδο αλλά και στα μικρασιατικά παράλια αναδύεται επιβλητική από το υγρό στοιχείο η Σύμη. Οι ακτές της , βραχώδεις από τραχύ γκρίζο ασβεστόλιθο προβάλλουν σχεδόν κάθετα από τα πρασινογάλαζα νερά του Αιγαίου .Η βλάστηση περιορισμένη, το άρωμα όμως του μελιού και του θυμαριού διάχυτο στον αέρα.

Μια κομψή νεοκλασική πολιτεία ακουμπά με χάρη στους αιχμηρούς βράχους.Αυτή είναι η Σύμη η αρχόντισσα του πελάγους, η μικρή αδελφή της Ρόδου.

Η απόσταση από το νησί των ιπποτών είναι μόνο 26 ναυτικά μίλια και καθώς το πλοίο πλησιάζει το στενό σαν φιόρδ λιμάνι το βλέμμα του επισκέπτη αιχμαλωτίζεται από την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και τα σπίτια.

Αχ αυτά τα σπίτια !

Σαν καμωμένα από ζάχαρη, σαν ψεύτικα μικρά κυβάκια που αναπαύονται μακάρια στις σχεδόν κάθετες αφιλόξενες πλαγιές.Σπίτια γεμάτα αρχοντιά , τις περισσότερες φορές διόροφα , με τις κουζίνες και τα βοηθητικά δωμάτια στο ισόγειο, και τη σάλα και τις κάμαρες στον πρώτο όροφο .

Πάντα το μικρό μπαλκονάκι να δεσπόζει της πρόσοψης και το αέτωμα με την καλυμμένη με κεραμίδια δίριχτη ή τετράριχτη στέγη να ολοκληρώνει το σύνολο.Και είναι όλα έτσι ! Ότι χτίστηκε πριν από περίπου διακόσια χρόνια αλλά ότι χτίζεται και σήμερα.

Η ιστορία

Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν Καρική, Μεταποντίδα και Αίγλη και ο βασιλιάς της, ο Νιρέας, που συμμετείχε με τρία καλοφτιαγμένα πλοία στον Τρωικό Πόλεμο, ήταν ένας απο τους ωραιότερους άνδρες της εποχής του.Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και στις αρχές του 14ου αιώνα, η Σύμη θα καταληφθεί από τους Ιωαννίτες ιππότες. Δύο αιώνες αργότερα, το 1522, το νησί θα περάσει στην εξουσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η οποία θα παραμείνει αμετακίνητη εκεί επί τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, έως το 1912 , που οι Τούρκοι θα παραχωρήσουν τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία.

Σπουδαίοι ναυτικοί , ναυπηγοί, και δύτες, από την αρχαιότητα οι κάτοικοι του νησιού θα ευνοηθούν από τους ιππότες της Ρόδου που θα προωθήσουν το ναυτικό εμπόριο. Οι εμπορικές δραστηριότητες θα συνεχιστούν και κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οποία θα χορηγήσει στη Σύμη προνόμιο αυτοδιοίκησης με την υποχρέωση καταβολής φόρου και την αποστολή κάθε χρόνο εξαιρετικών σφουγγαριών στην Κωνσταντινούπολη. Οι έμπειροι ναυτικοί της Σύμης θα αναλάβουν επίσης να μεταφέρουν το ταχυδρομείο ανάμεσα στον τουρκικό στόλο και την Υψηλή Πύλη. Οι Οθωμανοί θα τους ανταμείψουν κηρύσσοντας το λιμάνι τους “ελεύθερο” και παραχωρώντας τους το δικαίωμα να αλιεύουν σφουγγάρια σε όλη την ανατολική Μεσόγειο .Το εμπόριο με τη Σμύρνη τα μικρασιατικά παράλια αλλά και με τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις έφερε πλούτο στο νησί που έγινε μια ακμαία κοινότητα με σημαντική πνευματική και κοινωνική ζωή.

Στα μέσα του 19ου αιώνα η Σύμη είχε περισσότερους από 20.000 κατοίκους και δεκάδες μεγάλα ιστιοφόρα στο λιμάνι της .Μετά το 1912 αρχίζει η παρακμή. Τα δεινά και η τυραννία της ιταλικής κυριαρχίας και του φασισμού θα επηρεάσουν τη ζωή των κατοίκων του νησιού το οποίο θα βομβαρδιστεί άγρια από τους Γερμανούς κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εκρήξεις και οι φωτιές που ακολούθησαν κατέστρεψαν δεκάδες από τα ωραιότερα αρχοντικά. Το 1945 τα Δωδεκάνησα παραδόθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις στους Συμμάχους--η συνθήκη υπογράφτηκε στο έδαφος της Σύμης-- το 1948 ενώνονται με τη μητέρα Ελλάδα. Μετά τον πόλεμο το νησί ήταν πλέον σκιά του εαυτού του: ανείπωτη φτώχια, απελπισία, ανεργία, εγκατάλειψη, φυγή και μετανάστευση. Μάρτυρες του ολέθρου τα γκρεμισμένα από τις βόμβες σπίτια , τα χαλατά όπως τα λένε οι ντόπιοι, που στέκουν ακόμη όρθια, περήφανα και βουβά, με τις πληγές τους να χάσκουν ανοιχτές και μια πικρή νοσταλγία για εποχές δόξας και ευημερίας.

Το περίεργο αυτό νεοκλασικό σκηνικό, θάλεγε κανείς, παγώνει τον χρόνο. Που είμαστε άραγε στο 1850, στο1940 ή στο 2000.

Η αρχόντισσα του πελάγους

Σήμερα οι κάτοικοι της είναι περίπου τρείς χιλιάδες , εργάζονται όμως δυναμικά για το παρόν και το μέλλον τους.

Η τουριστική ανάπτυξη δημιούργησε νέα επαγγέλματα και νέες ευκαιρίες, ενώ το υψηλών προδιαγραφών θερινό φεστιβάλ , που άρχισε στο νησί πριν από περίπου 11 χρόνια , συμβάλει τα μέγιστα στην αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων και προβάλει την πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα της Σύμης.

Η Σύμη έχει όλα τα προσόντα, δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες αδελφές της του Αιγαίου όπως η Μύκονος, η Ιος, η Υδρα , οι Σπέτσες , η Σκιάθος , η Σκόπελος, η Σαντορίνη.

Εχει ένα θαυμάσιο κλίμα--κάνει ζέστη το καλοκαίρι, που είναι όμως ευχάριστη επειδή η ατμόσφαιρα είναι πεντακάθαρη και ξηρή--έχει ησυχία , έχει φιλικούς και φιλόξενους κατοίκους .

Το νησί αυτό διατηρεί την αρχιτεκτονική του ενότητα, χάρη στο μεράκι των κατοίκων και την καθημερινή τους προσπάθεια για τη συντήρηση και τη βελτίωση της εικόνας των σπιτιών και των κοινόχρηστων χώρων του .

Η ώχρα και το βαθύ καφέ κυριαρχούν στους τοίχους τα ξύλινα μπατζούρια και τις σκαλιστές πόρτες των σπιτιών, και παντού η μυρωδιά της λαδομπογιάς, καθώς βάφονται αρκετά συχνά και μοιάζουν με σκηνικό θεάτρου.

Στην ημερησία όμως διάταξη είναι και ο κουβάς με τον ασβέστη. Τα πεζούλια , τα ντουβάρια και οι ενώσεις στις πλάκες στα καλντερίμια ντύνονται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα με το κάτασπρο πουκάμισό τους .

Και ο αέρας ευωδιαστός από το άρωμα του θυμαριού, της ρίγανης , του μελιού, της πέτρας και της θάλασσας .

Ενας μικρός παράδεισος για τους τυχερούς που θα μπορέσουν να μαντέψουν την μυστική ομορφιά του και να ρουφήξουν το νέκταρ ορισμένων πραγμάτων που από κάποια τύχη ή συγκυρία παραμένουν ίδια ή αναλλοίωτα στον χρόνο.

Ενας τόπος μαγικός όπου μπορεί ο καθένας να ζήσει ήρεμα, ανέμελα, με αργούς ρυθμούς, ξεχνώντας το άγχος, το θόρυβο και την πάσης φύσεως ρύπανση των μεγαλουπόλεων.

Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια

Πολλές είναι οι εκκλησίες και τα μοναστήρια που βρίσκονται στο νησί .

Από τις πλέον γνωστές η Παναγιά του Κάστρου, όπου φυλάσσεται η περίφημη βυζαντινή εικόνα του Γεωργίου Κλόντζα. Εργο του ίδιου καλλιτέχνη βρίσκεται στο μουσείο του Ελληνικού Ινστιτούτου στη Βενετία. Πολύ κοντά στο κάστρο στο δρόμο της καθόδου για το χωριό η Παναγιά η χαριτωμένη. Απο την άλλη πλευρά του λόφου σκαρφαλωμένη κυριολεκτικά στην πολύ απότομη πλαγιά και περιτριγυρισμένη από πανύψηλα αιωνόβια κυπαρίσσια η Παναγιά η Ελεημονήτισσα.

Πολύ ψηλά στο βουνό στα όρια σχεδόν του οικισμού του χωριού βρίσκονται οι εκκλησίες της Αγίας Τριάδας, του Σταυρού και του Αγίου Αθανάσιου.

Πιο κάτω ο Αγιος Παντελεήμονας με το μοναδικό βοτσαλωτό της αυλής του όπου απεικονίζεται μια γοργόνα να βυθίζει ένα πλοίο.

Στο γιαλό ο Αγιος Ιωάννης, η μητρόπολη της περιοχής, δεσπόζει στον οικισμό με το εντυπωσιακό καμπαναριό του.

Στο βυζαντινό μοναστήρι του Μιχαήλ του Ρουκουνιώτη , αρκετά ψηλά στο βουνό υπάρχουν τοιχογραφίες και εικόνες του 15ου αιώνα στον παλαιότερο κάτω ναό, ενώ στο νεότερο άνω ναό επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο και εικόνες του 18ου αιώνα.

Πολύ δημοφιλείς είναι και οι μονές του Μικρού και του Μεγάλου Σωτήρη και μεγάλος αριθμός πιστών συγκεντρώνεται εκεί στους εορτασμούς της 6ης Αυγούστου. Κοντά στο Μεγάλο Σωτήρη και μέσα σε ένα θαυμάσιο δάσος απο έλατα βρίσκεται το μονύδριο του Μιχαήλ του Κουρκουνιώτη.

Στην Παναγιά τη Μυρταριώτισσα , σημαντικό ναό με αγιογραφίες του 18ου αιώνα, γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο ξακουστό πανηγύρι με όργανα και χορό το βράδυ. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν με αντίστοιχες εκδηλώσεις και η Παναγιά η Αληθινή, στο δρόμο για το Πέδι, και η Ευαγγελίστρια στο λόφο πάνω απο το χαράνι και το ναυτικό όμιλο Σύμης.

Το σημαντικότερο όμως μνημείο του νησιού είναι το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Πανορμίτη χτισμένο σε έναν προστατευμένο φυσικό όρμο.

Οι τοιχογραφίες και οι εικόνες της εκκλησίας του Ταξιάρχη καθώς και τα εκθέματα και τα κειμήλια που βρίσκονται στα δυο μουσεία της μονής είναι από τα πλέον σημαντικά αγαθά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στα Δωδεκάνησα .

Οι παραλίες

Σε όλες τις πλευρές του νησιού υπάρχουν θαυμάσιες παραλίες για μπάνιο και πολλά καίκια κάνουν ημερήσιες εκδρομές προς τα εκεί:

Η Αγία Μαρίνα με τα πρασινογάλαζα νερά της και το νησάκι με το ομώνυμο εκκλησάκι είναι απο τις πλέον γραφικές τοποθεσίες. Πολύ κοντά βρίσκεται το πέδι το θέρετρο των Συμιακών με τον κλειστό κόλπο τα ξενοδοχεία τις ψαροταβέρνες και την ήρεμη ρηχή θάλασσά του.

Μια από τις πλέον εντυπωσιακές ακτές είναι αυτή του Αι Γιώργη του Δυσάλωνα με τον κάθετο γκρεμό ύψους περίπου 100 μέτρων όπου φυτρώνουν μέσα στους άνυδρους βράχους έλατα.

Η Νανού προσφέρει στους επισκέπτες την υπέροχη παραλία της με τα μεγάλα βότσαλα το μικροσκοπικό πάλευκο εκκλησάκι της και αρκετά μεγάλα δένδρα με σκιά.

Τα Σεσκλιά , η αρχαία Τευτλούσα, μικρό νησάκι μετόχι της μονής του Πανορμίτη έχει περίφημη ακρογιαλιά, ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον απόστολο Παύλο και δυο πηγές με πόσιμο νερό. Τα τελευταία χρόνια είναι ο αγαπημένος σταθμός των καικιών που κάνουν το γύρο της Σύμης και προφέρουν εκεί στους τουρίστες φαγητό.

Το μοναστήρι του Αγιου Αιμιλιανού χτισμένο σε μια μικρή νησίδα που επικοινωνεί με την ξηρά θεωρείται ως το ποντικονήσι της Σύμης. Ο κόλπος του φιλικός και απάγκιος γίνεται καταφύγιο για τα καίκια οταν αγριεύει ο καιρός.

Πολύ κοντά και απέναντι βρίσκεται το Μαρόνι μια απόκοσμη παραλία όπου τα έλατα φθάνουν στη θάλασσα και τα νερά έχουν ένα παράξενο πράσινο χρώμα.

Για τους δεινούς κολυμβητές υπάρχουν οι Διαβατές. Βαθιά νερά , ύφαλοι και θαλάσσιες σπηλιές, ένα σκηνικό που θυμίζει κοραλιογενή νησιά.

Τέλος το νημπορίο, το αρχαίον εμπορείον, με τα μικρά σπιτάκια του και το μοναστήρι της Ανάληψης προσφέρει ηρεμία και δροσιά στους κουρασμένους επισκέπτες και μπόλικο ψάρι στους φανατικούς ψαράδες.

Είναι ένα μικρό νησί στο νοτιανατολικό Αιγαίο, τα σπίτια του πινελιές φωτός στον γκρίζο ασβεστόλιθο της γης του, μια πόρτα για μιαν άλλη διάστασή στον χώρο και τον χρόνο, την άλλη πλευρά του εαυτού μας και την χαμένη μας αθωότητα ...

Το ονομά του Σύμη.


Κείμενο- Φωτογραφίες: Χρήστος Κωνσταντόπουλος

πηγή: ana-mpa.gr