Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο βιβλιοδέτης- συντηρητής βιβλίων, Στέφανος Κολοβούρης, στο Γ' Ιστορικό Συνέδριο Καλαμπάκας, εντύπωση προκαλεί ο μεγάλος αριθμός των χειρόγραφων κωδίκων της Μονής, των αυτοκρατορικών και άλλων εγγράφων, των αρχετύπων και παλαιτύπων βιβλίων της, καθώς και η πολύ ενδιαφέρουσα ποικιλία του περιεχομένου τους. Πρόκειται για κώδικες, σε μικρογράμματη ελληνική γραφή, σε διαφόρους τύπους, στρογγυλόσχημης ή άλλης μορφής, από τον 9° έως και τους 18° και 19° αιώνες.
Ιστορημένοι οι περισσότεροι, με έγχρωμες μικρογραφίες, αποτελούν έργα εξαιρετικά ως προς τα θέματα και την αισθητική τους αξία, αντικατοπτρίζοντας την ιστορία της Μονής και την ιερότητα και προσφορά του χώρου των Αγίων Μετεώρων.
Όπως αναφέρει ο κ. Κολοβούρης, τα χειρόγραφα τής Μονής του Μεγάλου Μετεώρου, 646 τον αριθμό, καλύπτουν χρονικό διάστημα από τον 9° έως τον 20° αιώνα. Ως προς το περιεχόμενό τους διακρίνονται σε Άγιες Γραφές (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), Θεολογικά, Λειτουργικά, Μαρτυρολόγια, Νομοκανονικά, Γραμματικά, Τυπικά, Κατάστιχα, κλασσικά κείμενα Ελλήνων συγγραφέων, λεξικογραφικά, ιατρικά, φυσιογνωστικά, αστρονομικά, μουσικά, χρονογραφικά κ.ά.
Όπως όλες οι μοναστηριακές βιβλιοθήκες, έτσι κι αυτή του Μεγάλου Μετεώρου, σχηματίσθηκε και πλουτίστηκε από το βιβλιογραφικό εργαστήριό της, άλλα και από τα εργαστήρια άλλων Μονών των Αγίων Μετεώρων (Υψηλοτέρας ή Καλλιγράφων, Βαρλαάμ, Αγίου Στεφάνου και Ρουσάνου), από δωρεές, αγορές, προσωπικές συλλογές των εκάστοτε μοναχών της κλπ.
Στη συλλογή της συμπεριλαμβάνεται και το παλαιότερο στον ελλαδικό χώρο -άλλα και σε ολόκληρη την Ανατολή- χρονολογημένο χρυσοστομικό χειρόγραφο, ο κώδικας 591, που περιέχει ερμηνευτικές ομιλίες του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Ο κώδικας αυτός έχει γραφεί και φιλοτεχνηθεί στη Μονή της Αγίας Άννης, στη Βιθυνία, κατά το έτος 861/862.
Στις αρχές του 2007, με τη μέριμνα και συνδρομή του ηγουμένου της Ιεράς Μονής Μεγάλου Μετεώρου, Γέροντα Αθανασίου, ξεκίνησε η δημιουργία, εντός της Μονής, εργαστηρίου συντήρησης, βιβλιοδεσίας, διακόσμησης και ψηφιακής αποκατάστασης, αρχικά των χειρογράφων και στη συνέχεια των παλαιτύπων βιβλίων.
Πάνω από όλα, όμως, όπως σημειώνει ο βιβλιοδέτης-συντηρητής βιβλίων, αυτό που έχει σημασία είναι οι ιστορικές πληροφορίες, τις οποίες αντλούμε από την κατασκευή των βιβλίων της βυζαντινής βιβλιοθήκης της Μονής.
Τα ειδικά χαρτιά που χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή ήταν φτιαγμένα από ράκη υφάσματος λινού και βαμβακερού και για την κατασκευή τους υπήρχαν εργαστήρια χαρτοποιίας. Έκτος του χαρτιού, ως γραφική ύλη, πριν από την ανακάλυψη της τυπογραφίας, χρησιμοποιήθηκε η περγαμηνή, που σημαίνει ότι στην περιοχή θα πρέπει να υπήρχαν εργαστήρια βυρσοδεψίας, που θα παρήγαγαν και δέρματα για τη βιβλιοδέτηση των τόμων.
Για την κατασκευή των μεταλλικών τμημάτων των βιβλίων (γόμφοι, ρόδακες, κομβιά, πόρπες), θα πρέπει να υπήρχαν μικρά εργαστήρια χύτευσης και επεξεργασίας μετάλλου, όπως σιδήρου, ορείχαλκου, κασσίτερου κ.ά.
Από εριουργίες χρησιμοποιήθηκαν κλωστές και βαφές για την κατασκευή της επένδυσης της ράχης και της ενίσχυσης αυτής με κεντητό κεφαλάρι, το όποιο είναι "το Α και το Ω" στη στερεότητα τής βυζαντινής βιβλιοδεσίας.
Μοναχοί αντιγραφείς και καλλιγράφοι φρόντισαν με καλαισθησία και κατάφεραν να δημιουργήσουν, σε κάθε τόμο, ξεχωριστά, έργο ανεπανάληπτο, από το οποίο αντλούμε πληροφορίες και για τη διακόσμηση των χειρογράφων, σημειώνει ο κ. Κολοβούρης, επισημαίνοντας πως ο καλλιγράφος - αντιγραφέας ενέτασσε τη δική του ξεχωριστή πινελιά της καθημερινότητας της εποχής του, ζωγραφίζοντας, στο περιθώριο, εικόνες που σήμερα μοιάζουν να έχουν βγει από παραμύθι.
Η βιβλιοθήκη του Μεγάλου Μετεώρου, με το σπάνιο πολιτισμικό περιεχόμενό της διασώθηκε, διότι υπήρχαν μοναχοί, οι οποίοι με αγάπη, μεράκι και φροντίδα, τη διαφύλαξαν, τη συντήρησαν και την πλούτισαν. Σήμερα, με σκοπό να γίνει η βιβλιοθήκη χρηστική στους ερευνητές -και όχι να κρατήσει τα βιβλία της κλεισμένα στα ερμάριά τους- η δραστήρια και θεοφιλής Αδελφότητα της Μονής, συνεχίζοντας την παράδοσή της και υφιστάμενη κόπους και έξοδα- έχει αρχίσει τη μεγάλη προσπάθεια αποκατάστασης και συντήρησης τόσο των χειρόγραφων κωδίκων όσο και των παλαιτύπων βιβλίων, ενώ με αδιάπτωτο ενδιαφέρον μεριμνά για τον συνεχή εμπλουτισμό της.
Το Μοναστήρι
Στον ψηλότερο και μεγαλύτερο σε έκταση αγιομετεωρίτικο βράχο βρίσκεται η ανδρώα Ιερά Μονή του Μεγάλου Μετεώρου (Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού), η οποία ιδρύθηκε περί το 1340 από τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη (1302-80).
Ο επισκέπτης της Μονής μπορεί να θαυμάσει από κοντά: τον πύργο (1520), όπου δεσπόζει ο εξώστης με το δίχτυ, το κελάρι (σημερινό Μουσείο λαογραφίας με παλαιά σκεύη και εργαλεία), το οστεοφυλάκιο τον ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, αγιορείτικου τύπου, με τοιχογραφίες εξαιρετικής βυζαντινής τέχνης του 1483 στο ιερό (μακεδονικής σχολής) και του 1552 στον κυρίως ναό και το νάρθηκα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλούν, επίσης, η τράπεζα (1557, σημερινό Μουσείο των κειμηλίων της Μονής) και η Εστία (μαγηρείο 1557, σημερινό Μουσείο λαογραφίας με παλαιά χάλκινα, πήλινα και ξύλινα μαγειρικά σκεύη). Υπάρχουν ακόμη, άλλα δεν εκτίθενται, το Νοσοκομείο Γηροκομείο (1572 σήμερα τελεί υπό αναστήλωση-ανακαίνιση) και τα παρεκκλήσια της Θεομήτορος (Παναγία της Μετεωρίτισσας Πέτρας, 14ου αι.) του Τιμίου Προδρόμου (αρχές 17ου αι.) των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (1789) και του Αγίου Νεκταρίου.
(ΑΠΕ-ΜΠΕ του ανταποκριτή μας Α. Ζώη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου