Κλιφ Κουκ. Ερευνητής και σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ "Χίλιες χαμένες μπάλες του γκολφ" που προβλήθηκε την περασμένη Δευτέρα 15 Μαρτίου στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στο πλαίσιο του 'Ecoweek 2010'.
Κεντρικό θέμα της ταινίας: η προτεινόμενη οικοδόμηση μιας τεράστιας τουριστικής εγκατάστασης από την αγγλική εταιρεία Λόγιαλγουαρντ/Μίνοαν (Loyalward/Minoan) στην ευαίσθητη περιοχή του Κάβο Σίδερου στην βορειοανατολική άκρη της Κρήτης.
Το έργο
Μία βρετανική εταιρία προτείνει ένα τεράστιο έργο, του μεγαλύτερου στα Βαλκάνια στο Κάβο Σίδερο, στο ΒΑ άκρο της Κρήτη: 26.000 στρέμματα, 4 φορές το μέγεθος του Γιβραλτάρ, με γήπεδα γκολφ, τουριστικά χωριά και ξενοδοχεία για φιλοξενία 7.000 ατόμων πάνω σε γη που έχει ενοικιαστεί από τη Μονή Τοπλού.
Η τουριστική αξιοποίηση της περιοχής είναι αμφιλεγόμενη για διάφορους λόγους. Πρώτον, λόγω του αρχαιολογικού πλούτου που βρίσκεται θαμμένος εκεί και παραμένει ως επί το πλείστον ανεξερεύνητος.
Από τη Μινωική μέχρι τη Βυζαντινή εποχή η περιοχή υπήρξε τόπος διαμονής και έντονης αγροτικής δραστηριότητας. Μέχρι σήμερα έχει διατηρηθεί, ένα μοναδικό στην Ευρώπη, τοπίο αρχαίων καλλιεργειών.
Δεύτερον, λόγω της σπάνιας χλωρίδας που φιλοξενεί είδη προσαρμοσμένα στη ξηρασία, τα οποία υπάρχουν μόνο στο συγκεκριμένο μέρος της Κρήτης και πουθενά αλλού ή τους Κρητικούς φοίνικες, ένα από τα πιο σπάνια δέντρα στον κόσμο. Επιπλέον είναι μέρος της διαδρομής που ακολουθούν αποδημητικά πουλιά και φιλοξενεί σπάνια είδη αετών, όρνεων και γερακιών.
Η έκταση είναι χαρακτηρισμένη ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους κι έχει ενταχθεί ως προστατευόμενη περιοχή στο ευρωπαϊκό δίκτυο NATURA 2000 που στοχεύει στην προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας."Το Παλαίκαστρο είναι σημαντικό για πολλούς λόγους. Είναι ένα από τα τρία κυριότερα αρχαία λιμάνια της περιοχής.
Όλη η περιοχή έχει μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον και παραμένει από πολλές απόψεις ανεξερεύνητη" επισημαίνει ο Αρχαιολόγος στη Βρετανική Σχολή Αθηνών Δρ. Αλεξάντερ Μακ Γκιλιβρέι "Έχει μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο κι ένας λόγος που τραβάει την προσοχή τόσων επιστημόνων είναι η ποικιλομορφία της, τόσο πολιτισμικά όσο και περιβαλλοντολογικά κι αυτό ήταν που με τράβηξε εδώ πριν 30 χρόνια και με κρατάει ακόμα εδώ." προσθέτει η Δρ. Τζένιφερ Μούντι, Αρχαιολόγος Περιβάλλοντος από το Πανεπιστήμιο του Τέξας. "Για τα πουλιά, τα οποία έρχονται από τα ανατολικότερα της Κρήτης είναι η πρώτη ξηρά που συναντούν όταν ανεβαίνουν προς την Ευρώπη. Έτσι έχουμε σημαντικότερες πυκνότητες σε αυτό το μέρος απ' ότι σε άλλα σημεία της διαδρομής τους", σημειώνει ο Μιχάλης Δρετάκης, Ορνιθολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. "Μιλάμε για μια περιοχή η οποία είναι ένα από τα 231 βιολογικά 'hotspots' (μια περιοχή που έχει πολύ σπάνια βιοποικιλότητα και πρέπει να διατηρηθεί οπωσδήποτε) στο κόσμο", δηλώνει η Καθ. Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Η εταιρεία
Από την ίδρυση της μέχρι σήμερα η Λόγιαλγουόρντ (Loyalward) επιδιώκει να παρουσιάσει ένα ιδιαίτερα οικολογικό προφίλ. Επικριτές όμως πιστεύουν ότι τα πολυτελή σχέδια για το έργο κρύβουν νομικές και περιβαλλοντολογικές ασυναρτησίες. Ιδιαίτερα επίμαχα θέματα είναι η παροχή νερού και ενέργειας. Οι γνώμες των ειδικών διίστανται στην ερώτηση εάν η Ανατολική Κρήτη θα έχει επαρκή ύδρευση και ενέργεια για 10.000 τουρίστες, 3.000 εργαζόμενους και τρία γήπεδα γκολφ. Ο Τίμοθι Χιλ, μη Εκτελεστικός Διευθυντής της Λόγιαλγουορντ/ Ομιλος Μίνοαν( Loyalward/Minoan Group) υπερασπίζεται το έργο και αναφέρει: "Πρέπει να καταλάβετε ότι δεν σκοπεύουμε να βλάψουμε την περιοχή. Αντιθέτως. Είμαστε εδώ για να εξασφαλίσουμε το μέλλον της. Σκοπός μας είναι να εξασφαλίσουμε το μέλλον προς όφελος αυτής της κοινότητας και παράλληλα να προσφέρουμε δυνατότητες για τον κόσμο της περιοχής να φτάσουν στο επίπεδο της υπόλοιπης Κρήτης οικονομικά και να εξασφαλισθεί το μέλλον για τα παιδιά και τα εγγόνια τους".
Το χρονικό
Όλα άρχισαν πριν 20 χρόνια, τέλη της δεκαετίας του ογδόντα, όταν δύο Άγγλοι κτηματομεσίτες ήρθαν στη Κρήτη ψάχνοντας εκτάσεις για μελλοντικούς επενδυτές και ήρθαν σε επαφή με τον Ηγούμενο που διέθετε μια τεράστια έκταση.
Με μοναδικό σκοπό να αναλάβει αυτό το έργο ιδρύθηκε το 1992 η εταιρεία Λόγιαλγουόρντ Ltd. Έξι χρόνια αργότερα υπογράφεται η οριστική σύμβαση από την Λόγιαλγουόρντ και το κοινωφελές ίδρυμα "Παναγία η Ακρωτηριανή" που ειδικά για αυτή τη περίσταση είχε ιδρύσει ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Τοπλού. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το προτεινόμενο έργο εγκρίθηκε το 2007 από την ελληνική κυβέρνηση, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη εναντίωση της κοινής γνώμης.
Τον Ιούλιο του 1998 η Μονή υπέγραψε το τελικό συμφωνητικό, παραδίδοντας τα δικαιώματα επί της έκτασης στην Λόγιαλγουόρντ για 40 χρόνια, με την δυνατότητα επέκτασης για άλλα 40. Η συνολική επένδυση υπολογίζεται στο 1,2 δις ευρώ. Το 1999 μια καινούρια εταιρεία με επωνυμία Λόγιαλγουόρντ Plc ιδρύθηκε από την ίδια ομάδα ανθρώπων και υπό τον ίδιο πρόεδρο όπως η Λόγιαλγουόρντ Ltd. Το 2003 το ελληνικό δίκαιο τροποποιήθηκε υπέρ του έργου. Το 2004 ο Έγκλετον εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στη νέα κυβέρνηση και της "ικανότητας της να εκτελεί πολυσύνθετα έργα". Το 2005 η εταιρεία αλλάζει ξανά επωνυμία σε Όμιλος Μινόαν Plc. Προγραμματίζουν την έναρξη εργασιών για το 2006.
Το Σεπτέμβριο του 2007 ο Φειδίας Κοντεμενιώτης, δικηγόρος από την Αθήνα, δημοσίευσε μια έρευνα πάνω στο συμφωνητικό μεταξύ της Λόγιαλγουόρντ και του ιδρύματος, αμφισβητώντας τη νομιμότητα του σχεδίου. "Στην ουσία η εταιρεία δημιουργήθηκε από μια μικρή ομάδα ανθρώπων οι οποίοι είχαν τα κεντρικά γραφεία στα σπίτια τους και ο αριθμός τηλεφώνου τους ήταν αυτός του σπιτιού τους. Δεν υπήρχε κεφάλαιο, κάποιο ιστορικό, τίποτα. Ανακάλυψα ότι είχε υπάρξει κι ένας προγενέστερος διακανονισμός μεταξύ αυτών που κατόπιν ίδρυσαν την Λόγιαλγουόρντ και της μονής ότι αυτοί θα αναλάμβαναν το έργο", δηλώνει ο κ. Κοντεμενιώτης. Η θέση που πήρα στην έρευνα μου, μετά από πολύ προσεχτική εξέταση όλων των εγγράφων, στοιχείων και της νομιμότητας του έργου, είναι ότι όλο αυτό το εγχείρημα πάσχει από πολλές ακυρότητες και είναι παράνομο από πολλές απόψεις. Κατά τη γνώμη μου όλο αυτό το εγχείρημα είναι τελείως παράνομο" συνεχίζει.
Κάτοικοι και περιβαλλοντολογικές οργανώσεις προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να εμποδίσουν το σχέδιο. Μια διαδικτυακή κινητοποίηση ξεκινά που συγκεντρώνει πάνω από 10.000 υπογραφές. Το Μάρτιο του 2008 το Δημοτικό Συμβούλιο Ιτάνου αποφασίζει με συντριπτική πλειοψηφία να αποκλειστεί το γκολφ, να διαγραφούν οι αναφορές για τα αποθέματα νερού και το υδάτινο ισοζύγιο που βασίζονταν στην αξιολόγηση της Λόγιαλγουόρντ από τα σχέδια της για χωροταξική κατανομή και να ανατεθεί μια ανεξάρτητη έρευνα.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ακύρωσε την κοινή υπουργική απόφαση του 2007, με την οποία είχαν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι για την τουριστική ανάπτυξη του Κάβο Σίδερο, μετά από προσφυγή οικολογικών οργανώσεων και πολιτών. Εφόσον αυτή η ακύρωση επιβεβαιωθεί, θα είναι μια απόφαση ορόσημο που θα έχει μεγάλο αντίκτυπο σε παρόμοια έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Παρατηρητές όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον την πορεία της δίκης.
Οι ειδικοί
"Όταν μιλάνε για αειφόρο ανάπτυξη σε μια περιοχή που κινδυνεύει με ερημοποίηση και κάνουν 3 γήπεδα γκολφ, αυτό είναι αντιφατικό", επισημαίνει ο Μανώλης Τσαντάκης, Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Ιτάνου. "Το μέγεθος των δραστηριοτήτων είναι τέτοιο που παρόλο που μπορεί να είναι διασκορπισμένο, φιλικό προς το περιβάλλον, οτιδήποτε, είναι τόσο μεγάλο για να υποδεχτεί όλο αυτό τον κόσμο που σίγουρα οι επιδράσεις θα αλλοιώσουνε το τοπίο, θα αλλοιώσουνε το σύνολο της λειτουργίας του οικοσυστήματος της περιοχής όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα, δηλαδή θα είναι ένα άλλο μέρος, δεν θα είναι πια η ανατολική Κρήτη", σημειώνει ο Πέτρος Λυμπεράκης Βιολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. "Υπάρχουνε παραδείγματα όπως στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, που ολόκληρες περιοχές έχουν πραγματικά καταστραφεί λόγω του γκολφ, όπου πράγματι στην αρχή τράβηξε κόσμο, αλλά τώρα η ίδια η χώρα παρουσιάζει πρόβλημα και το λέει πλέον και ανοιχτά" σημειώνει η Πολιτική Επιστήμονας και συγγραφέας Νέλλη Ψαρρού.
"Με μετρήσεις στη Μαγιόρκα, κατά μέσο όρο ένας άνθρωπος που μένει σε αυτά τα θέρετρα καταναλώνει 800 λίτρα νερό την ημέρα, σε ένα μέτριο ξενοδοχείο και οι κάτοικοι, εμείς ας πούμε 150 λίτρα" δηλώνει η καθηγήτρια Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη και προσθέτει"έχω την αίσθηση ότι το γκολφ είναι ένας Δούρειος Ίππος για να γίνει αλλαγή χρήσης γης σε μεγάλες εκτάσεις και μετά να μπορούν αυτές να χρησιμοποιηθούν για κατά το δοκούν, π.χ. για όλες αυτές τις επενδύσεις ένα πολύ μεγάλο κομμάτι αφορά την ανέγερση κατοικιών και την πώληση τους σε ξένους. Πως σχετίζεται αυτό με το γκολφ άραγε;"
"Το βασικό μάθημα που πρέπει να μεταδώσουμε κι εμείς στον κόσμο, είναι ότι σε οποιαδήποτε περίπτωση οι πολίτες έχουν οργανωθεί, συνασπιστεί, κινητοποιηθεί, έχουν ζητήσει νομικούς συμβούλους και έχουνε προσφύγει στα δικαστήρια του κράτους συνήθως δικαιώνονται" σημειώνει η κα. Νέλλη Ψαρρού.
"Μας ενδιαφέρει αυτή η κοινωνία να μην είναι διασπασμένη, να μην πιστεύει τόσο εύκολα σε παραμύθια και όλοι μαζί να αξιοποιήσουμε αυτό τον τόπο προς το καλό το δικό μας, των παιδιών μας και των επισκεπτών μας όπως σας είπα στην αρχή", δηλώνει ο Αντώνης Ανηψητάκης από την Οικολογική Ομάδα Σητείας.
Το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα ντοκουμέντο της περιοχής και των κατοίκων της που έρχονται αντιμέτωποι με την πιθανότητα πρωτοφανών αλλαγών. Η παραγωγή του πραγματοποιήθηκε χωρίς κάποια κρατική χρηματοδότηση ή κάποιο χορηγό και όλοι οι συντελεστές του εργάστηκαν σε εθελοντική βάση.
Κείμενο: του Γιάννη Σεφεριάδη
http://walking-greece.ana-mpa.gr/articleview2.php?id=10180
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου